Czy jesteśmy dla siebie bardziej wymagający niż dla innych?

Kompetencje ważniejsze od empatii? Co cenimy bardziej? Jak połączyć samorealizację z byciem w relacji? Jak bardzo realizacja siebie może utrudnić utrzymanie relacji społecznych? Jak postrzegamy ludzi, a jak samych siebie? Co liczy się dla nas bardziej – wspólnotowość czy nasza sprawczość?

Każdy z nas ma cele, które chce kiedyś zrealizować. Spełnienie wiąże się ze szczęściem. Często chcemy poczuć, że osiągnęliśmy coś, zanim wejdziemy w relację, leczy bycie “na szczycie”, kosztuje pewnych poświęceń. Czy również relacji społecznych? Rozwój własny ma nas w jakiś sposób ochronić, zaprezentować, budować poczucie skuteczności, podnosić samoocenę. Chcemy być podziwiani w różnych grupach za to, co robimy.

W pracy, w szkole, rodzinie, w każdej z tych relacji, naturalnie zastanawiamy się, jak widzą nas inni. Jak bardzo różnimy się od siebie? Co potrafimy? Czym możemy zaimponować? Jakie mamy plany? I co widzą w nas osoby, z którymi spotykamy się na co dzień? W spostrzeganiu siebie i innych kluczową rolę odgrywają sprawczość, związana z realizacją celów i wspólnotowość, związana z utrzymywaniem relacji społecznych.

Potwierdzają to liczne badania, głównie Bogdana Wojciszke. W jednym z nich proszono o przypomnienie sobie i opisanie ważnych zachowań, które podwyższały lub obniżały ich ocenę jakiegoś człowieka. Aż 75% z odpowiedzi dotyczyła wymiarów sprawczości, wspólnotowości lub obu jednocześnie. Okazuje się, że u siebie ludzie przejmują się bardziej sprawczością niż wspólnotowością, natomiast u innych zwracają uwagę raczej na wspólnotowość. Można zatem stwierdzić, że jesteśmy dla siebie bardziej wymagający niż dla innych.

Wolimy ludzi, którzy robią coś dla innych

Wiele danych z zakresu psychologii poznawczej przekonuje, że u podstaw spostrzegania innych ludzi i samych siebie ma wymiar ciepła, treści związane ze społecznym i moralnym funkcjonowaniem człowieka. Jak również to, czy działania przynoszą innym ludziom zyski, czy straty. Drugi wymiar to sprawczość, nazywana kompetencją, obejmująca naszą skuteczność w realizacji celów i to, czy nasze działania przynoszą korzyści, czy straty. Sprawczość to koncentracja na własnym ja, wspólnotowość to koncentracja na innych ludziach i relacjach własnych.

Analizując etnograficzne opisy różnych kultur, antropologowie wyróżnili 372 niezmienniki kulturowe, czyli praktyki obserwowane we wszystkich kulturach. Badania tych cechach osobowości prowadził m.in. Aleksandra Cisłak i Bogdana Wojciszke. Razem przeprowadzili badanie, w którym uczestnicy otrzymywali informację o pewnym lokalnym polityku kandydującym do sejmu RP. Był on przedstawiany jako przedsiębiorca zarządzający pewną firmą, a także fundacją. Eksperyment dowiódł, że na postawę w stosunku do kandydata i chęć głosowania na niego wpływa w znacznie większym stopniu postrzeganie jego działania jako realizowanego w czyimś niż w jego własnym interesie. Tak więc politycy, których uznajemy za uczciwych i robiących coś dla innych, zdają się mieć większe szanse niż ci, o których sądzimy, że są po prostu inteligentni.

Potwierdza to też inne badanie Bogdana Wojciszke, które dotyczyło wyboru komercyjnych ofert szkoleniowych. Badani otrzymywali oferty szkoleń z prośbą o ocenę, jak bardzo chcieliby uczestniczyć w danym szkoleniu lub o ocenę jak bardzo w takim szkoleniu chciałaby uczestniczyć inna osoba, konkretny rówieśnik tej samej płci, ale nie najbliższy przyjaciel. Dwie oferty dotyczyły umiejętności sprawczych, czyli zarządzaniem czasem, skuteczna perswazja; dwie inne umiejętności wspólnotowych, czyli samorozwojem moralnym, udzieleniem wsparcia społecznego. Wyniki pokazały, że badani dla siebie wybierali szkolenia dotyczące umiejętności sprawczych zaś dla innych te, które rozwijały wspólnotowość. Pokazało to, że ludzie mało przejmują się własną wspólnotowością, a dbają przede wszystkim o swoją sprawczość.

Po co nam percepcja społeczna?

Percepcja społeczna to umiejętność prawidłowego rozpoznawania komunikatów, stanów emocjonalnych, postaw, spójności zachowań. To też sposób, w jaki postrzegamy innych ludzi, czy jesteśmy w stanie odczytać w, jaki m są nastroju, co chcą nam przekazać, jakie są ich potrzeby. Wysoko rozwinięta percepcja społeczna to zdolność współodczuwania, “czytania” stanów emocjonalnych innych osób i przekazu pozawerbalnego.

https://www.instagram.com/p/BwNShOcJKzA/